Ο δούρειος ίππος της «εθελοντικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης»

ΕΝΩΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Εκπαιδευτικών ΔΕ ν. Ιωαννίνων

Ο δούρειος ίππος της «εθελοντικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης»

Συναδέλφισσες/οι,

Το τελευταίο διάστημα έχει διαμορφωθεί στον κλάδο μας ένα πρωτοφανές κλίμα σύγχυσης, άγχους και φόβου. Από τη μια η ανακοίνωση της κυβέρνησης για την υλοποίηση της «εξ αποστάσεως εκπαίδευσης» (εξΑΕ) έχει σηματοδοτήσει έναν αγώνα δρόμου για την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού, τη γρήγορη εκμάθηση νέων ψηφιακών εργαλείων και την παραγωγή ειδικού εκπαιδευτικού υλικού. Από την άλλη η ηλεκτρονική επιτήρηση της όλης διαδικασίας σε συνδυασμό με τις τελευταίες οδηγίες της ΠΕΔΙΕΚ για λεπτομερή καταγραφή της υλοποίησης του προγράμματος από τους διευθυντές των σχολικών μονάδων εγείρει σοβαρά ερωτηματικά για τον εθελοντικό χαρακτήρα, και βάζει στο κάδρο το ζήτημα της αξιολόγησης. Συνάδελφοι καταγγέλλουν ακόμα και απειλές από τους διευθυντές για τη συμπλήρωση των σχετικών αναφορών. Επιπλέον, η προχειρότητα στο σχεδιασμό από την πλευρά του υπουργείου έχει ήδη οδηγήσει σε τραγελαφικά (εξ αποστάσεως διδασκαλία των εργαστηριακών μαθημάτων σε ΕΠΑΛ) αλλά και επικίνδυνα φαινόμενα (εξ αποστάσεως διδασκαλία του μαθήματος της Γυμναστικής).

Εάν η εκπαιδευτική κοινότητα δεν κατανοήσει άμεσα το νέο πλαίσιο στο οποίο καλείται να λειτουργήσει (και που σκόπιμα το υπουργείο δεν ξεκαθαρίζει) και δεν τοποθετηθεί ανάλογα, πολύ σύντομα η δημόσια εκπαίδευση δεν θα μοιάζει σε τίποτα με την εκπαίδευση στην προ-κορονοϊού εποχή. Θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις νέες συνθήκες θέτοντας τρία ερωτήματα:

1. Συνιστά η συμμετοχή σε τηλεδιασκέψεις και η ανάρτηση αμφιβόλου ποιότητας εκπαιδευτικού υλικού εξ αποστάσεως εκπαίδευση;
2. Είναι υποχρέωση του εκπαιδευτικού η προμήθεια του απαιτούμενου υλικο-τεχνικού εξοπλισμού και η αυτο-επιμόρφωση στη χρήση των απαιτούμενων ψηφιακών εργαλείων;
3. Για ποιο λόγο το Υπουργείο Παιδείας ζητά να πραγματοποιηθεί καταγραφή των δραστηριοτήτων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από τα σχολεία και δεν αρκείται στα στοιχεία που καταγράφονται από τους παρόχους των ηλεκτρονικών εργαλείων για την υλοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης;

Οι απαντήσεις θα έπρεπε να είχαν δοθεί από το υπουργείο πριν καν ξεκινήσει το όλο εγχείρημα της εξΑΕ. Ωστόσο, αν αναζητήσει κανείς κάποιο θεσμοθετημένο πλαίσιο λειτουργίας της εξΑΕ, θα διαπιστώσει απλά ότι δεν υπάρχει. Το μόνο που θα βρει στην ιστοσελίδα του υπουργείου είναι τεχνικές οδηγίες. Εύλογα κανείς θα αναρωτηθεί λοιπόν για ποιο λόγο οι «άριστοι» του υπουργείου παρέλειψαν τη συγκρότηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου συνέχισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, με την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση και υλικο-τεχνική υποστήριξη. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

1. Εάν ανατρέξει κανείς σε οποιοδήποτε επιστημονικό σύγγραμμα περί εξΑΕ, θα διαπιστώσει ότι αυτό που οι «άριστοι» του υπουργείου περιγράφουν ως εξΑΕ δεν τεκμηριώνεται επιστημονικά ως τέτοιο. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα εξής: «Αν στο συμβατικό σύστημα εκπαίδευσης αυτός που διδάσκει είναι ο διδάσκοντας και το εκπαιδευτικό υλικό υποστηρίζει το έργο του, στην εξΑΕ αυτός που διδάσκει είναι το διδακτικό υλικό […] Η αλληλεπίδραση μεταξύ διδάσκοντος και διδασκομένων που είναι πάγια αρχή της συμβατικής εκπαίδευσης, στις μορφές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης μεταβάλλεται ως βασικότατη προϋπόθεση μεταξύ του διδακτικού υλικού και των διδασκομένων» (Λιοναράκης 2001). Ωστόσο, η παραγωγή κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού για εξΑΕ απαιτεί ειδική επιμόρφωση και πολλούς μήνες δουλειάς, καθιστώντας την υλοποίηση εξΑΕ σε αυτή τη συγκυρία αδύνατη. Συνεπώς, σχέδιο για πραγματική εξΑΕ δεν πρόκειται να υπάρξει και το όλο εγχείρημα στοιχειοθετεί «εξ αποστάσεως» απάτη. Συνειδητά το υπουργείο προχωρά σε μια άνευ προηγουμένου υποβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, εμπαίζοντας μαθητές και γονείς, και μεταθέτοντας την ευθύνη της συνέχισης παροχής εκπαιδευτικού έργου αποκλειστικά στους εκπαιδευτικούς. Όλα αυτά με επίκληση στον εθελοντισμό και την κοινωνική ευαισθησία.
2. Μια ακόμα ιστορία μετάθεσης της συλλογικής-κρατικής ευθύνης στο άτομο αποτελεί η απαίτηση του υπουργείου από το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας να προμηθευτεί τον απαραίτητο εξοπλισμό και να αυτο-εκπαιδευτεί στις μεθόδους υλοποίησης της εξΑΕ. Στο πνεύμα της ατομικής ευθύνης προχωράνε όχι μόνο η διασφάλιση της δημόσιας εκπαίδευσης αλλά και της δημόσιας υγείας όπως όλοι γνωρίζουμε το τελευταίο διάστημα.
3. Οποιαδήποτε ηλεκτρονική δραστηριότητα αφήνει ηλεκτρονικά ίχνη. Το υπουργείο διαθέτει όλα τα απαραίτητα στοιχεία που απαιτούνται για την γενική παρακολούθηση του εγχειρήματος της εξΑΕ. Τα στοιχεία αυτά έχουν ανακοινωθεί στον τύπο από την κ. Κεραμέως. Προς τι λοιπόν το κάλεσμα προς τους εκπαιδευτικούς να υποβάλλουν λεπτομερείς αναφορές για τη συμμετοχή τους σε όλη αυτή τη διαδικασία; Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Οι αναφορές των εκπαιδευτικών δεν εντάσσονται στην παρακολούθηση της προόδου της εξΑΕ, αλλά αποτελούν ένα μέσο εκφοβισμού, που βασικό στόχο έχει τη μετατροπή των εκπαιδευτικών σε υπάκουα ανθρωπάκια και τον εξευτελισμό τους ως επιστήμονες και παιδαγωγούς μέσα από τη συμμετοχή-συνενοχή τους σε μια εξαιρετικά υποβαθμισμένη εκπαιδευτική διαδικασία. Η κατεύθυνση ακύρωσης του εθελοντικού χαρακτήρα του προγράμματος είναι προφανής.

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι το υπουργείο με την αρωγή των μέσων μαζικής ενημέρωσης έχει εκμεταλλευτεί αποτελεσματικά την ιδιαίτερη ιστορική συγκυρία για να προβάλλει ως καινοτομία ένα κακής ποιότητας εκπαιδευτικό προϊόν, χαρίζοντας στην κυβέρνηση ένα ακόμα success story, ανάλογο με εκείνο της προστασίας της δημόσιας υγείας. Ταυτόχρονα διεξάγει ένα κοινωνικό πείραμα, η έκβαση του οποίου μπορεί να σηματοδοτήσει τεράστιες αλλαγές στην εκπαίδευση το αμέσως επόμενο διάστημα. Πριν λοιπόν τοποθετηθούμε απέναντι σε αυτή τη νέα επιταγή ως υπάκουα πειραματόζωα, ας σκεφτούμε τους όρους και τις συνέπειες της εθελοντικής μας προσφοράς. Διαφορετικά, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αφενός να καταλήξουμε να ξενυχτάμε στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες ξοδεύοντας αμέτρητες εργατοώρες για να ετοιμάσουμε το υλικό της αξιολόγησής μας, αφετέρου η επιστροφή στην «κανονικότητα» να βρει τους μόνιμους συναδέλφους να συμπληρώνουν το ωράριό τους στις Κυκλάδες εξ αποστάσεως, και τους αναπληρωτές χωρίς δουλειά.

Το μεγαλύτερο εργαλείο της κυβέρνησης για τις δυστοπικές αλλαγές που επιβάλλει το τελευταίο διάστημα στη ζωή μας είναι ο φόβος. Και ναι μεν κάποιες από αυτές τις αλλαγές υπαγορεύονται από υγειονομικούς λόγους και είναι προσωρινές, πολλά όμως από τα μέτρα εξυπηρετούν βαθύτερους στόχους και ήρθαν για να μείνουν. Πριν βιαστούν κάποιοι να μας κατηγορήσουν για άρνηση και απαισιοδοξία, ας ρίξουν μια ματιά στο διεθνή τύπο για το τι συμβαίνει στις ασιατικές χώρες ή ας συλλογιστούν τι συμβαίνει στην γειτονική (ευρωπαϊκή) Ουγγαρία. Είναι βέβαιο ότι την επόμενη μέρα αυτής της υγειονομικής κρίσης η ανθρωπότητα θα ξυπνήσει σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν που γνώριζε μέχρι χτες. Είναι ζήτημα ατομικής και συλλογικής ευθύνης ποια χαρακτηριστικά θα έχει αυτός ο κόσμος.

• ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΦΟΒΟ ΑΝΤΙΤΑΣΣΟΥΜΕ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ - ΔΕΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ
• ΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ ΕΜΠΡΑΚΤΑ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ/ΡΙΕΣ ΜΑΣ ΜΕ ΟΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ ΚΡΙΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΠΡΟΣΦΟΡΟ, ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥΣ 
• ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΜΕ-Ι ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΛΜΕ ΝΑ ΚΑΤΑΓΓΕΙΛΕΙ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ
• ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΔΩΡΕΑΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ